کار با دیتابیس در PHP

یکی از جنبه‌های مهم توسعه وب، اتصال به پایگاه داده و انجام عملیات متنوعی بر روی داده‌هاست. در این مقاله، آموزش کار با دیتابیس در PHP را یاد خواهیم گرفت و به شما نشان خواهیم داد که چگونه به پایگاه داده متصل شوید، داده‌ها را دریافت و به آن‌ها دسترسی داشته باشید و نحوه انجام عملیات مانند افزودن داده، به‌روزرسانی و حذف اطلاعات در پایگاه داده را انجام دهید. همچنین به مفاهیم مهمی مانند انواع پایگاه داده، SQL،و توابع PHP برای اجرای عملیات پایگاه داده خواهیم پرداخت. در ادامه پیشنهاد می‌کنیم آموزش کار با فایل در php را نیز مطالعه نمایید.

انواع پایگاه‌های داده

پایگاه‌های داده (Database) سیستمی هستند که برای ذخیره، مدیریت و بهره‌برداری از داده‌ها. در مفهوم عمده، پایگاه‌های داده به دو نوع تقسیم می‌شوند: پایگاه‌های داده رابطه‌ای و پایگاه‌های داده غیررابطه‌ای.

پایگاه‌های داده رابطه‌ای (Relational Databases)

پایگاه‌های داده رابطه‌ای شامل جداول (Tables) هستند که داده‌ها را در ستون‌ها و ردیف‌ها ذخیره می‌کنند. این پایگاه‌های داده از زبان SQL (Structured Query Language) برای انجام عملیات مانند جستجو، افزودن، به‌روزرسانی و حذف داده‌ها استفاده می‌کنند. نمونه‌ای از پایگاه‌های داده رابطه‌ای شناخته‌شده شامل MySQL، PostgreSQL، SQLite و Oracle هستند.

پایگاه‌های داده غیررابطه‌ای (Non-relational Databases)

پایگاه‌های داده غیررابطه‌ای داده‌ها را به صورت سلسله مراتبی (Hierarchical) یا به صورت کلید-مقدار (Key-Value) ذخیره می‌کنند. این نوع پایگاه‌های داده برای مواردی مانند ذخیره سازی داده‌های JSON، اطلاعات غیرساختاری یا با مقیاس‌پذیری بالا مناسب هستند. نمونه‌ای از پایگاه‌های داده غیررابطه‌ای شناخته‌شده شامل MongoDB، Redis و Cassandra هستند.

SQL و پایگاه داده

SQL (Structured Query Language) زبان استانداردی است که برای مدیریت و تعامل با پایگاه‌های داده رابطه‌ای استفاده می‌شود. این زبان شامل دستوراتی برای جستجوی داده‌ها، افزودن و به‌روزرسانی رکوردها، حذف داده‌ها و مدیریت جداول و پایگاه‌داده‌ها می‌شود. برنامه‌نویسان PHP می‌توانند از این زبان برای انجام عملیات متنوعی بر روی پایگاه داده‌های رابطه‌ای استفاده کنند.

اتصال به پایگاه داده

برای اتصال به یک پایگاه داده در PHP، از توابعی مانند mysqli_connect() (MySQLi) یا pdo استفاده می‌شود. قبل از هر عملیات با پایگاه داده، باید ابتدا یک اتصال به پایگاه داده برقرار کنید. برای مثال، برای اتصال به پایگاه داده MySQL از تابع mysqli_connect() می‌توانید استفاده کنید.

<?php
$servername = "localhost";
$username = "root";
$password = "";
$database = "mydb";

// اتصال به پایگاه داده MySQL
$conn = mysqli_connect($servername, $username, $password, $database);

// بررسی اتصال
if (!$conn) {
    die("اتصال ناموفق بود: " . mysqli_connect_error());
} else {
    echo "اتصال موفقیت‌آمیز بود.";
}
?>

در مثال بالا، ما ابتدا اطلاعات مربوط به اتصال به پایگاه داده MySQL را تعریف کرده و سپس با استفاده از تابع mysqli_connect() به پایگاه داده متصل شده‌ایم. اگر اتصال موفق نباشد، پیام خطا نمایش داده می‌شود.

انجام عملیات SQL

بعد از برقراری اتصال به پایگاه داده، می‌توانید عملیات SQL را اجرا کنید. این عملیات شامل جستجو، افزودن، به‌روزرسانی و حذف داده‌ها می‌شود. برای اجرای دستورات SQL در PHP، می‌توانید از توابعی مانند mysqli_query() یا pdo استفاده کنید.

<?php
$sql = "SELECT id, firstname, lastname FROM users";
$result = mysqli_query($conn, $sql);

if (mysqli_num_rows($result) > 0) {
    // چاپ نتایج
    while ($row = mysqli_fetch_assoc($result)) {
        echo "شناسه: " . $row["id"] . " - نام: " . $row["firstname"] . " - نام خانوادگی: " . $row["lastname"] . "<br>";
    }
} else {
    echo "هیچ نتیجه‌ای یافت نشد.";
}

// بستن نتیجه
mysqli_free_result($result);
?>

در مثال بالا، ما یک جستجوی SQL اجرا کرده‌ایم تا اطلاعات کاربران را از جدول users بازیابی کنیم. سپس نتایج را با استفاده از حلقه while چاپ کرده‌ایم.

افزودن و به‌روزرسانی داده

برای افزودن داده به پایگاه داده، از دستور INSERT INTO و برای به‌روزرسانی داده از دستور UPDATE استفاده می‌شود. به عنوان مثال:

<?php
// افزودن داده
$sql = "INSERT INTO users (firstname, lastname, email) VALUES ('John', 'Doe', 'john@example.com')";

if (mysqli_query($conn, $sql)) {
    echo "رکورد جدید با موفقیت افزوده شد.";
} else {
    echo "خطا در افزودن رکورد: " . mysqli_error($conn);
}

// به‌روزرسانی داده
$sql = "UPDATE users SET email='johndoe@example.com' WHERE id=1";

if (mysqli_query($conn, $sql)) {
    echo "رکورد با موفقیت به‌روزرسانی شد.";
} else {
    echo "خطا در به‌روزرسانی رکورد: " . mysqli_error($conn);
}
?>

حذف داده

برای حذف داده از پایگاه داده، از دستور DELETE استفاده می‌شود. به عنوان مثال:

<?php
// حذف رکورد با شناسه 2
$sql = "DELETE FROM users WHERE id=2";

if (mysqli_query($conn, $sql)) {
    echo "رکورد با موفقیت حذف شد.";
} else {
    echo "خطا در حذف رکورد: " . mysqli_error($conn);
}
?>

بستن اتصال

بعد از انجام عملیات مورد نیاز با پایگاه داده، مهم است که اتصال به پایگاه داده را ببندید تا منابع سیستم آزاد شوند. برای بستن اتصال به پایگاه داده، از تابع mysqli_close() استفاده می‌کنید.

<?php
// بستن اتصال به پایگاه داده
mysqli_close($conn);
?>

مدیریت خطا

همیشه ممکن است با خطاها و مشکلات در کار با دیتابیس در PHP روبرو شوید. برای مدیریت خطاها و دیباگ کردن، می‌توانید از توابعی مانند mysqli_error() یا pdo استفاده کنید تا پیغام‌های خطا را به دقت بررسی و برنامه‌های مناسب برای مدیریت آن‌ها ایجاد کنید.

توابع PHP برای پایگاه داده

PHP دارای مجموعه‌ای از توابع داخلی برای اتصال به پایگاه داده و انجام عملیات SQL است. برخی از توابع معروف در این زمینه عبارتند از:

• mysqli_connect(): برای برقراری اتصال به پایگاه داده.
• mysqli_query(): برای اجرای دستورات SQL.
• mysqli_fetch_assoc(): برای بازیابی رکوردهای جدول به صورت آرایه‌ها.
• mysqli_close(): برای بستن اتصال به پایگاه داده.

استفاده از PHP Data Objects (PDO)

PDO یک رابط دسترسی به پایگاه داده است که امکان اتصال به پایگاه داده‌های مختلف را فراهم می‌کند. PDO به برنامه‌نویسان امکان انتخاب پایگاه داده‌های مختلف مانند MySQL، PostgreSQL، SQLite و غیره را می‌دهد و از استانداردهای اتصال به پایگاه داده پیروی می‌کند.

مثال اتصال با PDO به MySQL:

<?php
$servername = "localhost";
$username = "root";
$password = "";
$database = "mydb";

try {
    $conn = new PDO("mysql:host=$servername;dbname=$database", $username, $password);
    $conn->setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERRMODE_EXCEPTION);
    echo "اتصال موفقیت‌آمیز بود.";
} catch (PDOException $e) {
    echo "خطا در اتصال: " . $e->getMessage();
}
?>

PDO همچنین دارای توابع و ویژگی‌های مفیدی برای اجرای دستورات SQL، مدیریت خطا و تراکنش‌های پایگاه داده است.

استفاده از توابع PHP برای تراکنش‌ها

توابع mysqli_begin_transaction() و mysqli_commit() در MySQLi و توابع beginTransaction() و commit() در PDO برای مدیریت تراکنش‌ها در PHP استفاده می‌شوند. در زیر یک مثال از تراکنش با PDO آمده است:

<?php
try {
    $conn->beginTransaction();

    // اجرای دستورات SQL
    $sql1 = "INSERT INTO users (firstname, lastname, email) VALUES ('Alice', 'Johnson', 'alice@example.com')";
    $sql2 = "UPDATE users SET email='alice.j@example.com' WHERE id=1";

    $conn->exec($sql1);
    $conn->exec($sql2);

    // تایید تراکنش
    $conn->commit();
    echo "تراکنش با موفقیت تایید شد.";
} catch (PDOException $e) {
    // در صورت خطا، بازگردانی تراکنش
    $conn->rollBack();
    echo "خطا در تراکنش: " . $e->getMessage();
}
?>

در مثال بالا، ابتدا تراکنش با تابع beginTransaction() آغاز می‌شود. سپس دستورات SQL اجرا می‌شوند و در صورت موفقیت، تراکنش با تابع commit() تایید می‌شود. در صورت خطا، تراکنش با تابع rollBack() بازگردانده می‌شود.

خلاصه

کار با دیتابیس در PHP و انجام عملیات مختلف در آن یکی از جنبه‌های مهم توسعه وب است. در این مقاله، شما با انواع پایگاه‌های داده، زبان SQL، توابع PHP برای اتصال به پایگاه داده و انجام عملیات SQL آشنا شدید. همچنین نحوه مدیریت خطا، تراکنش‌ها و استفاده از PDO نیز برای شما مورد بررسی قرار گرفت.

با توجه به اهمیت پایگاه داده در برنامه‌نویسی وب، مطالب این مقاله می‌توانند به شما در توسعه برنامه‌های پویا و متنوع کمک کنند. برای تعمق بیشتر در این حوزه، می‌توانید به منابع و کتابخانه‌های مرتبط با پایگاه داده و PHP مراجعه کنید